"więc po co wraca
pytają przyjaciele
z lepszego świata
mógłby tutaj pozostać
jakoś się urządzić...
więc po co wraca"
"wszystko tu nie moje
drzewa są bez korzeni domy bez fundamentów..."

Zbigniew Herbert

Podstawą przedstawionego wspomnienia o Józefie Dobjaszu są informacje zawarte w karcie ewidencyjnej służby wojskowej oraz w pozostałościach dokumentów, fotografii i odznaczeń zachowanych dzięki synowi Tadeuszowi i przechowywanych przez synową Mirosławę Dobjasz oraz wspomnień Janiny Dobjasz- żony i córki Zofii spisanych przez prawnuczkę Julię Fatygę z Chorzowa.

Józef Dobjasz urodził się w Szydłówku 1 stycznia 1913 roku, ówczesny powiat Radom w rodzinie Piotra i Franciszki z domu Książek. W 1927 roku ukończył 7 klas szkoły powszechnej w Szydłowcu. Zawód wyuczony: tokarz metalowy.

Zasadniczą służbę wojskową odbył w 9 pułku piechoty legionów w Zamościu, podczas tej służby, według jego zeznań zawartych w karcie ewidencyjnej ukończył od sierpnia 1936 do 9 marca 1937 roku szkołę podoficerską i otrzymał stopień kaprala.

Po powrocie z wojska Józef Dobjasz ożenił się z Janiną Majcherską z Sadku a 9 listopada 1938 roku urodziła im się córka Halina.

24 sierpnia 1939 roku zmobilizowany został do 93 pułku rezerwowego piechoty . 93 rezerwowy pułk piechoty wszedł w skład 39 dywizji rezerwowej piechoty, w której dowódcą piechoty dywizyjnej był płk dypl. Bronisław Duch, późniejszy dowódca 3 Dywizji Strzelców Karpackich. 36 dywizja otrzymała rozkaz obrony odcinka Wisły od Dęblina do Kazimierza Dolnego, a następnie walczyła na Lubelszczyźnie pod Krasnystawem, Zamościem Krasnobrodem i w drugiej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim aż do kapitulacji 26 września.

W okresie od 23 września 1939 roku do 5 września 1941 roku Józef Dobijasz przebywa w niewoli sowieckiej. Najpierw w obozie jenieckim w Starobielsku k/ Charkowa a następnie w marcu 1940 przeniesiony został do obozu pracy w Griazowcu k/ Wołogdy.

Efektem porozumienia Sikorski - Majski z 30 lipca 1941 roku i amnestii było zwolnienie z obozów jenieckich i części łagrów tysięcy Polaków przebywających na terenie ZSRR. Znaczna ich część, w tym Józef Dobjasz podążyła do organizowanej przez gen. Władysława Andresa armii polskiej. 5 września 1941 roku Józef Dobjasz wcielony zostaje do 16 pułku piechoty, a 5 stycznia 1942 roku otrzymał przydział do wydziału Buzułuk- miejsca organizacji II Korpusu.

W dniach 28 marca - 4 kwietnia 1942 roku przetransportowany został ze swoją dywizją z Uzbekistanu przez Iran, Irak do Palestyny. 11 kwietnia 1942 roku jak wskazuje karta ewidencyjna zostaje wcielony do rezerw dowódcy Wojsk Polskich na Środkowym Wschodzie, a 5 V 1942 przeniesiony pod zarząd 3 dywizji Strzelców Karpackich(3 DSK) i przydzielony do 4 baonu.

21 lipca 1943 r. rozkazem Naczelnego Wodza wydzielono z Armii Polskiej na Wschodzie 2 Korpus Polski, którego dowódcą został gen. dyw. Władysław Anders a 3 DSK stała się jego podstawą. Pierwszym dowódcą 3 DSK był gen. Stanisław Kopański, a od 16 września 1943 r. gen. Bronisław Duch.

Po intensywnym wojskowym przeszkoleniu i ćwiczeniach w Iraku, Palestynie, Libii i Egipcie, 3 DSK została przeniesiona 21grudnia1943 roku z Port Said (Egipt) do Taranto we Włoszech. Tam wzięła ona udział w walkach o przełamanie Linii Gustawa, której kluczowym punktem oporu był klasztor na Monte Cassino. 3 Dywizja Strzelców Karpackich toczyła walki w dniach 11-29 maja. Natarcie rozpoczęło się w nocy z 11 na 12 maja 1944. Zakończyło się ono zdobyciem przez 3DSK wzgórz : 593 i 569 w dniach 16 -17 maja.

18 maja patrol 12 Pułku Ułanów Podolskich z 5 Dywizji Kresowej walczącej na lewo od 3 DSK , zatknął biało-czerwoną flagę na ruinach klasztoru. 25 maja 3 DSK , w ramach oczyszczania terenu z resztek wojsk niemieckich, zajęła Piedimonte. 3 DSK walczyła następnie w kampanii adriatyckiej od Ortony poprzez Anconę, Rimini, Faenzę i Forli aż do zdobycia Bolonii 21 kwietnia 1945r. Ogólne straty 3 DSK we Włoszech wyniosły 5350 żołnierzy w tym 1364 zabitych i 3986 rannych.

Według karty ewidencyjnej kapral Józef Dobjasz uczestniczył w bitwie o Monte Cassino. 17 maja w trakcie drugiego szturmu na wzgórze 593 i 569 został ranny w nogi i odesłany do szpitala.

Po powrocie ze szpitala bierze udział w walkach 3 DSK w Apeninie Toskańskim, przy wyzwoleniu Pescary, Ankony i Pesaro. 16 listopada 1941 roku w trakcie akcji bojowej w rejonie Converello, po wybuchu ciężkiego artyleryjskiego pocisku kapral Józef Dobjasz został ranny i ewakuowany z linii frontu. W wyniku wybuchu, który spowodował krwotok z nosa i gardła doznał poważnego uszczerbku na zdrowiu - utracił w bardzo poważnym stopniu słuch.

19 listopada 1944 ewakuowany został do szpitala przyfrontowego skąd przewieziono go 27 listopada droga morską do szpitala wojennego nr 1 w Egipcie.Nie powrócił już do 4 baonu, który walczył we Włoszech do 21 kwietnia 1945 roku, aż do zdobycia Bolonii. Ostatni przydział wojskowy kaprala Józefa Dobjasza to 23 baon piechoty. 1 czerwca 1945 roku mianowany zostaje do stopnia plutonowego.

W domu inwalidów i obozie przejściowym w Egipcie i w Anglii plutonowy Dobjasz spędził 2 lata.30 czerwca 1947 roku Józef Dobjasz przybył drogą morską z Egiptu przez Anglię do Gdańska. Do wsi Sadek powrócił 3 lipca 1947 roku.

Po wojnie Jozef Dobjasz pracował w latach 1949-1977 jako tokarz w Zakładach Warel, późniejszy Profel w Szydłowcu.

Po wojnie Małżeństwu Dobjaszów urodziły się dwie córki: Zofia i Bożena oraz syn Tadeusz. W latach 1976-1982 był radnym rady miejskiej ze wsi Sadek. Józef Dobjasz zmarł 16 grudnia 1997 roku.

Plutonowy Józef Dobjasz odznaczony był w kolejności przyznawanych:

• brytyjską gwiazdą za wojnę 1939-1945;
• brytyjską gwiazdą Italii;
• krzyżem pamiątkowym Monte Cassino;
• krzyżem kawalerskim orderu odrodzenia Polski;
• medalem zwycięstwa i wolności 1945 r.;
• medalem za udział w wojnie obronnej 1939 r.
• krzyżem czynu bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Ponadto miał prawo do noszenia "Odznaki za rany".

Koło Zainteresowań Historycznych przy Zespole Szkół im. Korpusu Ochrony Pogranicza:

Anna Nikodym - I LO policyjna;
Hubert Salamaga - I Technikum informatyczne;
Karol Kulita - I LO - ochrona granicy państwowej;
Opieka merytoryczna - mgr ppor. rez. Andrzej Łata