W środę 16 maja 2023 r. w sali kominkowej szydłowieckiego zamku odbyła się konferencja metodyczno-naukowa dla nauczycieli „Dziedzictwo kulturowe regionu w edukacji”.
To siódma konferencja, a czwarta z zakresu edukacji regionalnej, którą Powiat Szydłowiecki zorganizował wspólnie z Mazowieckim Samorządowym Centrum Doskonalenia Nauczycieli Wydział w Radomiu we współpracy z Szydłowieckim Centrum Kultury Zamek, Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu oraz Zespołem Szkół im. Korpusu Ochrony Pogranicza w Szydłowcu. W organizacji i obsłudze konferencji uczestniczyły uczennice klasy IV Technikum Żywienia i Usług Gastronomicznych Zespołu Szkół im. KOP pod kierunkiem nauczycieli.
Celem tegorocznej konferencji było ukazanie, że włączenie idei nauczania o regionie, jego kulturze i tradycji do strategii dydaktyczno-wychowawczej szkoły to doskonały sposób na wprowadzenie ucznia w świat wartości, jakim jest własny region oraz jego dziedzictwo kulturowe. Regionalizm w szkołach to także podejmowanie działań w zakresie budowania poczucia tożsamości regionalnej, poprawy świadomości oraz postaw obywatelskich w odniesieniu do zasobów dziedzictwa regionalnego.
Organizatorzy konferencji na powitanie zaproponowali uczestnikom degustację kawy „Orońska czekolada”. Markę „Orońska czekolada” promuje Stowarzyszenie Odnowy i Rozwoju Gminy Orońsko, ma ona rozpropagować dziedzictwo kulturowe Orońska, jakim jest krzemień czekoladowy oraz najstarsze w Europie kopalnie szybowe tego minerału liczące około 13 tys. lat.
Oficjalnego otwarcia konferencji dokonali Włodzimierz Górlicki – starosta powiatu szydłowieckiego oraz Bogusław Tundzios – kierownik MSCDN Wydział w Radomiu.
Pierwsza część konferencji poświęcona była wystąpieniom i prezentacjom naukowym dotyczącym roli regionalnego dziedzictwa kulturowego w edukacji.
Dr hab. Joanna Angiel z Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego w wykładzie „Zmiana postrzegania miejsc zwyczajnych – studium przypadku. Edukacja na rzecz świadomości i ochrony dziedzictwa kulturowego” w emocjonalny a jednocześnie subtelny, „poetycki” sposób, ukazała, jak ważnym celem edukacji regionalnej jest zmiana postrzegania miejsc zwykłych tak aby „stawał się” miejscami nie-zwykłymi. Przedstawiła wieloaspektowe odkrywanie i poznawanie miejsca poprzez: jego doświadczanie wszystkimi zmysłami, poznawanie związków ludzi z miejscem, szukanie śladów gospodarowania nim i ich oceną oraz poznawanie dziedzictwa kulturowego i jego warstw.
Dr Aneta Oborny – dyrektor Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu –przedstawiała referat „Tradycja muzyczna, historia, sztuka. W edukacyjnym aspekcie oferty Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu.
Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu jest miejscem szczególnym. W opiniidr Ericha Stockmanna, kierownika grupy studiów do badania ludowych instrumentów muzycznych działającej w ramach International Folk Music to pierwsze w świecie w świecie samodzielne muzeum poświęcone ludowym instrumentom muzycznym. Szydłowieckie muzeum swoją misję realizujew sposób imponujący, to miejsce o wyjątkowym potencjale edukacyjnym o czym mogli się przekonać uczestnicy konferencji podczas wykładu Pani dr Anety Oborny. Udział w działaniach realizowanychw muzeum takich jak: wystawy stałe i czasowe, warsztaty, lekcje muzealne, koncerty, konkursy to dla nauczycieli niezwykła okazja na pokazanie uczniom dziedzictwa kulturowego, oraz wprowadzenia ich w życie kulturalne miejscowej wspólnoty. To także inspiracja do podejmowania twórczych wyzwańi tworzenia własnych projektów w oparciu o zasoby edukacyjne muzeum.
Druga część konferencji poświęcona była dobrym praktykom w edukacji regionalnej. „Lekcje o regionie z pomysłem” prezentowały: Hanna Habera, Jolanta Kubik, Anna Lużyńska, Anna Janowska i Agnieszka Taborek. Wskazane zostały obszary, które mogą być przedmiotem badań prowadzonych przez uczniów, źródłem przygód oraz pomysłów na zajęcia i projekty z zakresu dziedzictwa kulturowego. Pani Jolanta Kubik we wprowadzeniu do „Lekcji o regionie” przybliżyła między innymi pojęcie krajobraz kulturowego, który jest wynikiem przekształcania krajobrazu naturalnego przez kolejne grupy kulturowe i nakładania elementów kulturowych różnego wieku. Zwróciła również uwagę na istotny element krajobrazu jakim jest dźwięk. Zachęcała do badania pejzażu dźwiękowego, który ulega ciągłym przemianom, oraz tworzenia archiwów dźwiękowych, które zawierać będą wyjątkowe dźwięki słyszalne w krajobrazie i udokumentują stan minionych czasów.
Pani Anna Lużyńska w barwny sposób opowiedziała o architekturze Szydłowca oraz dziełach sztuki szydłowieckiej fary, przedstawiła publikacje prezentujące historię, zabytki powiatu szydłowieckiego oraz działania Powiatu Szydłowieckiego na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego.
Pani Hanna Habera zaprezentowała między innymi takie elementy dziedzictwa kulturowego jak: zwyczaje i obrzędy, rzemiosło i przedmioty codziennego użytku, przedstawiła także idee konkursów Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego i Kuratorium Oświaty w Warszawie prowadzonych przez MSCDN, a kierowanych do nauczycieli województwa mazowieckiego: konkursu na scenariusz zajęć edukacyjnych „Lekcje o Mazowszu” oraz Konkursu Wiedzy o Mazowszu.
Panie Anna Janowska i Agnieszka Taborek zaprezentowały wykorzystanie technologii komunikacyjno-informacyjnej do tworzenia qr kodów, krzyżówek, puzzli, które można wykorzystać np. podczas zajęć terenowych.
Podsumowaniem konferencji była część pt.: „W poszukiwaniu inspiracji – wykorzystanie ekspozycji muzealnych w edukacji kulturowej”, w ramach której uczestnicy zwiedzili ekspozycje Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu, poznając walory edukacyjne poszczególnych wystaw: „Instrumenty… – zobaczyć i usłyszeć tradycję”, „Magia instrumentów. Osobliwości „inwencja trzygłosowa”, które za wyjątkowe walory poznawcze , artystyczne i edukacyjne zostały nagrodzone przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ogólnopolskim Konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla oraz w konkursie Mazowieckie Zdarzenie Muzealne – Wierzba.
Uczestnicy konferencji zwiedzili też najnowszą wystawę stałą „Zamek w Szydłowcu. Wokół mecenatu dawnych właścicieli”. Przewodnikiem po wystawach był Pan Michał Czyżewski.
Następnie uczestnicy konferencji zwiedzili ekspozycję Pracowni Historii Szydłowca w Szydłowieckim Centrum Kultury Zamek, która 8 lutego br. oficjalnie rozpoczęła działalność. Przewodnikiem po ekspozycji była Pani Marta Łabędzka, która przybliżyła nauczycielom – uczestnikom konferencji koncepcję działania pracowni oraz zachęcała do podjęcia współpracy. Przewodniczka w interesujący sposób opowiedziała o obiektach wyeksponowanych w kilku grupach tematycznych, ilustrujących życie mieszkańców Szydłowca, z wyodrębnieniem: obiektów dotyczących szkolnictwa i rzemiosła szydłowieckiego, Żydów szydłowieckich, okresu II wojny światowej oraz życia mieszkańców wsiz okolic Szydłowca, a także eksponatów pochodzących z kościoła św. Zygmunta w Szydłowcu.
Prelegentki konferencji.
dr hab. Joanna Angiel jest pracownikiem naukowym Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, adiunktem w Instytucie Geografii Społeczno-Ekonomicznej, Katedra Geografii Miast i Gospodarki Przestrzennej. Jest hydrologiem i dydaktykiem geografii.Autorka licznych publikacji o rzekach, w tym o Wiśle, publikacji naukowych w tym geograficznych i dydaktycznych dla nauczycieli oraz studentów. Autorka programów i podręczników do Przyrody i Geografii oraz programów Edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe w regionie oraz Edukacja ekologiczna.
Autorka wielu książek między innymi: „Rzeki i ich wartości w edukacji geograficznej”, „Rzeka Wisła, jej wartości
i percepcja”. Współautorka książki „Zajęcia terenowe w kształceniu geograficznym. Od teorii i idei dydaktycznych do praktyki szkolnej” Jest też autorką książki dla dzieci zatytułowanej „Wisła”. Zainteresowania Pani doktor habitowanej Joanny Angiel to: geografia humanistyczna, rzeki, w tym ukochana jej rzeka Wisła, krajobrazy kulturowe, dydaktyka geografii, edukacja regionalna, edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju.
dr Aneta Oborny – jest historykiem kultury, muzykologiem, krytykiem muzycznym, od 2011 roku Dyrektorem Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu, w którym prowadzi działalność organizacyjną i naukową. Jest autorką wielu wystaw, projektów i książek nagradzanych w ogólnopolskich i mazowieckich konkursach muzealnych, jak: Konkurs na Wydarzenie Muzealne Roku Sybilla; Mazowieckie Zdarzenie Muzealne – Wierzba, czy Fonogram Źródeł organizowany przez II Program Polskiego Radia. Wśród nagrodzonych wystaw znalazły się m.in.: „Harmonie – gra cały świat”, „Instrumenty… – zobaczyć i usłyszeć tradycję”, „Zobaczyć muzykę źródeł. Muzyka i instrumenty muzyczne
w malarstwie polskim”, „Magia instrumentów. Osobliwości inwencja trzygłosowa”, czy projekt „Kobieta z harfą – wokół dyskretnej aury obrazu”.
Od połowy lat 90. XX wieku wykładowca i adiunkt w Uniwersytecie Jana Kochanowskiego w Kielcach, Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, Wszechnicy Świętokrzyskiej, następnie współpracownik uczelni, prowadzący wykłady m.in.: z historii kultury muzycznej, estetyki muzyki, historii architektury i sztuki, socjologii kultury. Współpracowała z Radiem Kielce i Radiem Jedność – prowadząc autorskie audycje muzyczne.
Autorka wielu książek, między innymi:
Pani doktor jest również autorką wielu artykułów naukowych publikowanych między innymi w wydawnictwach naukowych Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina, Uniwersytetu Wrocławskiego, Muzeum Narodowego w Gdańsku czy Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.
